HABER: HALİL CEBECİ

Kimi kadınlar vardır, âşık olmak için sesini duymak kâfi gelir. Havaya yayılan nağmeler kulaklarınızdan değil de göğsünüzün ortasından bir yerden geçer de ta kalbinize işler. Bununla kalmaz, bu efsunlu ses, tüm algılarınızı devreden çıkarıp sizi kendine öyle bir hapseder ki, bu esrarlı hülyadan uzun zaman çıkamazsınız.

Televizyonda kanalları rastgele geçerken rastladığım bu ses benzer şeyler hissettirmişti. Koyu renk elbisesinin içinde, zarif bir kadın, bilmediğim bir dilde, bilmediğim bir türde şarkı söylüyordu. Söyleneni anlamasam da galiba müziği anlayabiliyordum. Aşk olmalıydı bu müzikte, ayrılık, keder… Bir de hava bulutluydu muhakkak bu şarkıların içinde, eminim ki deniz vardı ve daima dalgalıydı. Şarkının rengi mavi olmalıydı, ama siyaha çalan, bulanık, puslu bir mavi…

Müzik bitene kadar da öylece çakılıp kaldığımı hatırlıyorum ekran başında. Kimdi bu kısaçlı kadın, nereliydi, ne söylüyordu?.. Tek bildiğim ekranın sağ alt köşesinde yazan: “Mariza Concerto em Lisboa”. Aklımda da öylece kaldı…

Mariza da hafızamda yer etmiş güzel sesli kadınlardan. Kadın sesinin bir tılsımı olsa gerek; şarkılar en çok kadın nefesinde güzel.

FADO

Fado, Portekiz halk müziği. Portekiz arabeski diye de adlandırılıyor. Kelime “kader” anlamına geliyor. Müziğin kökenine dair yaygın kanı, bugünki haline en yakın biçimini 19. yy.da aldığı yönünde. Yeni ülkeler fethetmeye çıkan denizcilerin, maceraperest kâşiflerin, balıkçıların geride bıraktıkları sevdiklerinin okyanusa karşı kopardıkları çığlığın adı biraz da fado. Bundandır ki müzikte daima keder var. Melankoli bu müziğin alamet-i farikası denebilir. Şarkılarda dalga dalga denizin havasını hissediyorsunuz.

Türün teknik özelliklerinden biraz bahsedersek...

Klasik fado, on iki telli bir Portekiz gitarı ve bir klasik gitar eşliğinde söyleniyor. Şarkıları söyleyen kişiye fadista deniyor. Tabii ki sonraları bu müziğe de, profesyonelleşme ile birlikte, diğer enstrümanlar da girmiş. Şimdilerde yaylıları, piyanoyu, Flâmenko gitarını vs duyabilirsiniz orkestrada. Arap müziğinin etkisini fark etmemek imkânsız, sömürge hareketleri dolayısıyla Afrika müziğinden de etkilenmiş bir tür. Lizbon ve Coimbra şehirlerine ait iki farklı üslup var, yaygın olanı Lizbon fadosu.

20. yüzyılın efsanesi Amalia Rodrigues. Buğulu, zarif bir sesi var Amalia’nın. 1999’da bu dünyadan göç etmiş. Yeni nesil fadistalar arasında Mariza, fadonun yeni divası kabul ediliyor. Sesinin tüm ihtişamı ve zarafetiyle, aksini düşünenlere rastlasam da, bence de bunu fazlasıyla hak ediyor.

MARİZA

Mariza, Portekizli bir baba ile Mozambikli bir annenin çocuğu olarak 1973te Mozambik’te dünyaya gelmiş. Üç yaşında iken ailesi Portekiz’e gelerek fadonun ana vatanına, Lizbon’un Mouraria kasabasına, yerleşmiş. Burada çok küçük yaşlarda fado söylemeyi öğrenmiş. Amalia Rodrigues’in ölümünün ardından yapılan anma programlarında sesini tüm ülkeye duyurmayı başarmış, aynı yıl Amalia Rodrigues Vakfı tarafından, "Fadonun Sesi" ödülü ile taltif edilmiş(1999). Bunların yanında, pek çok ulusal ve uluslar arası ödüle de sahip başarılı bir ses.

İlk albümü “Fado Em Mim” 2001de piyasaya çıkan sanatçının ikinci albümü “Fado Curvo” 2003te, üçüncü albümü “Transparente” 2005te dinleyenlerine sunuldu. 2006da Torre de Belem’de yirmi bin kişilik muazzam bir kalabalığa seslendi ve bu konserin kayıtları 2007de “Concerto em Lisboa” ismiyle satışa sunuldu. Nihayet son albümü “Terra” 30 Haziran 2008de İspanya ve Portekiz’de piyasaya sürüldü. Diğer Avrupa ülkelerinde de 22 Eylül'de raflardaki yerini alacak.

Son albüm “Terra”da diğerlerinden farklı olarak bazı parçalara Flâmenko gitarı da duyuyoruz. Parçalara eklenen Flâmenko ve jazz motifleri ile Mariza, fado’ya yeni renkler katmayı denemiş. Bazı misafir sanatçılar da var albümde: Concha Buika(Pequenas Verdades), jazz piyanisti Chucho Valdes(As Guitarras) ve Tito Paris(Beijo de Suadade) konuk sanatçı olarak Diva’ya eşlik etmiş.

Tüm bunlarla, geleneğin izini çok iyi süren bir sanatçı olmaktan çıkıp, kendi üslubunu yakalamış güçlü bir ses Mariza. Duyduğum en güzel seslerden biri. Şuna eminim; duyduğum en duygulu ses.